Τα παιδιά και η τηλεόραση!

Τα περισσότερα παιδιά καθηλώνονται μπροστά σε μια τηλεόραση, είτε παρακολουθώντας ανεξέλεγκτα κάθε τηλεοπτικό πρόγραμμα είτε παίζοντας κάποιο ηλεκτρονικό παιχνίδι.Για να μην είμαστε υπερβολικοί, το να παρακολουθεί ένα παιδί λίγες ώρες τηλεόραση, και πάντα προγράμματα που είναι κατάλληλα για παιδιά, δεν είναι ανησυχητικό. Το πρόβλημα αρχίζει όταν οι λίγες ώρες μπροστά στην τηλεόραση γίνονται πολλές, κι αυτό είναι βλαβερό ακόμα και για τους ενήλικες, πόσο μάλλον για τα παιδιά.
Υπάρχουν αρκετοί λόγοι που η παρατεταμένη τηλεθέαση μπορεί να είναι επιβλαβής για τα παιδιά. Κάποιοι από αυτούς τους λόγους είναι:

• Η εκδήλωση αντικοινωνικών συμπεριφορών
• Η υιοθέτηση λανθασμένων αξιών που συχνά προβάλλονται μέσω της τηλεόρασης
• Η παραμέληση της άσκησης και υιοθέτηση μιας κακής διατροφής
• Πιο συγκεκριμένα προβλήματα υγείας όπως είναι κρίσεις επιληψίας

Η αντικοινωνική επίδραση της τηλεόρασης

Η τηλεόραση και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια αναστατώνουν κατά κάποιο τρόπο τις φυσιολογικές διαδικασίες της κοινωνικής μας ζωής. Όταν η προσοχή όλων των μελών της οικογένειας ή της παρέας είναι στραμένη μπροστά σε μια οθόνη, τότε είναι ελάχιστη η επαφή και η επικοινωνία των ατόμων.

Στις περιπτώσεις που τα άτομα θα μιλήσουν μεταξύ τους, οι κουβέντες τους είναι σύντομες και σχεδόν πάντα αφορούν αυτό που εκείνη τη στιγμή παρακολουθούν. Δεν υπάρχει συνέχεια στη συζήτηση παρά μόνο σύντομα σχόλια ενθουσιασμού ή αποδοκιμασίας σχετικά με τα τεκταινόμενα στην οθόνη.

Ένας παιδίατρος σχολιάζει: «Όπως το φως του χειρουργείου, η τηλεόραση δημιουργεί ένα περιβάλλον που «επιτίθεται» στο παιδί και το κυριεύει. Το παιδί, για να ανταποκριθεί σε αυτό το περιβάλλον, κατά κάποιο τρόπο μουδιάζει, μειώνει τη δική του ενεργητικότητα, γίνεται παθητικό και μαγνητίζεται από την οθόνη.»

Επίσης, όταν το παιδί καθηλώνεται μπροστά στην τηλεόραση είτε παρακολουθώντας διάφορα προγράμματα είτε παίζοντας για ώρες κάποιο ηλεκτρονικό παιχνίδι, αυτό του αφαιρεί από το χρόνο που θα αφιέρωνε σε άλλες ασχολίες με τους φίλους του ή την οικογένειά του. Παίζει λιγότερο, διαβάζει και κουβεντιάζει λιγότερο, ασχολίες που είναι πολύ σημαντικές στην ανάπτυξη των γλωσσικών ικανοτήτων του παιδιού αλλά και της κοινωνικότητά του.

Προβολή λανθασμένων μηνυμάτων

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτά που βλέπει ένα παιδί στην τηλεόραση διαμορφώνουν εν πολλοίς και την άποψή του για τον κόσμο.

Σύμφωνα με έρευνα του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, το 57% των τηλεοπτικών προγραμμάτων περιέχουν κάποιας μορφής βία που είναι επιβλαβής για την ψυχολογία του παιδιού. Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι οι κίνδυνοι από την έκθεση στην τηλεοπτική βία είναι πολλοί, ανάμεσά τους είναι:

• Το παιδί μαθαίνει να συμπεριφέρεται βίαια
• Γίνεται πιο «αναίσθητο» στις βλαβερές επιδράσεις της βίας
• Αποκτά φοβίες ότι κάποιο βίαιο γεγονός μπορεί να συμβεί και στο ίδιο<

Η βία που παρουσιάζεται στην τηλεόραση μπορεί να έχει σοβαρό αντίκτυπο στο μυαλό των νεαρών ατόμων. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι ταινίες τρόμου, τα γνωστά μας θρίλερ, μπορεί να οδηγήσουν σε μετατραυματικό στρες στα παιδιά.

Ωστόσο, η βία και ο τρόμος δεν είναι τα μόνα λανθασμένα μηνύματα που προβάλλονται από την τηλεόραση. Δυνατά μηνύματα σεξουαλικής συμπεριφοράς και στερεοτύπων, ρατσισμού αλλά και συνήθειες όπως η κατανάλωση αλκοόλ, ναρκωτικών και το κάπνισμα, προβάλλονται διαρκώς στα τηλεοπτικά προγράμματα και επηρεάζουν τα μικρά παιδιά.

Δίαιτα από την τηλεόραση

Η τηλεόραση φαίνεται πως …παχαίνει πολλά παιδιά. Καθηλώνονται μπροστά της, δεν βγαίνουν έξω να παίξουν και να αθληθούν και τις περισσότερες φορές ακολουθούν μια διατροφή πλούσια σε λιπαρά και ζάχαρη επηρεασμένοι από τις διάφορες διαφημίσεις.

Ο τρόπος για να μη γίνει το παιδί σας παχύσαρκο εξαιτίας της τηλεόρασης είναι ένας: μην τα αφήνετε να παρακολουθούν τηλεόραση πολλές ώρες και μην παραμελείτε τη διατροφή τους. Φροντίστε τα παιδιά σας να ασχολούνται με κάποιο άθλημα ή κάποια άλλη εξωσχολική δραστηριότητα που θα τους είναι περισσότερη ελκυστική από την επανάληψη μιας σειράς σε κάποιο κανάλι.

Κρίσεις επιληψίας

Πριν από μερικά χρόνια, εκατοντάδες παιδιά μεταφέρθηκαν σε νοσοκομείο της Ιαπωνίας με συμπτώματα όπως εμετοί, αναπνευστικές δυσκολίες, ερεθισμοί στα μάτια και τρέμουλο, αφού πρώτα είχαν παρακολουθήσει μια ταινία του γνωστού Pokemon.

Το γεγονός που πυροδότησε αυτές τις ανωμαλίες ήταν μια σύντομη, διάρκειας μόλις λίγων δευτερολέπτων, σκηνή στην ταινία όπου η οθόνη γέμισε από έντονα κόκκινα χρώματα, σαν έκρηξη, συνοδευόμενα από φώτα που αναβόσβηναν και κατέληγαν σε μια λευκή δυνατή λάμψη.

Τα έντονα χρώματα και οι δυνατές λάμψεις είναι γνωστό ότι πιθανά προκαλούν κρίσεις επιληψίας. Ένα στα 3.500 άτομα στη Βρετανία υποφέρουν από αυτής της μορφής επιληψία, ονομαζόμενη φωτοεπιληψία. Από έρευνες προκύπτει ότι η πάθηση εκδηλώθηκε στην περίοδο της εφηβείας, όπου και παρατηρείται η μεγαλύτερη έκθεση σε βιντεο-παιχνίδια.

Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια σε αυτή την περίπτωση είναι μάλλον πιο βλαβερά από ότι η τηλεόραση καθώς σε αυτά υπάρχουν συχνότερα δυνατά φώτα και εναλλασσόμενες λάμψεις, όμως και τα δύο μπορεί να προκαλέσουν μια επιληπτική κρίση.

Για να μειώσετε τις πιθανότητες εκδήλωσης μιας επιληπτικής κρίσης που οφείλεται στην τηλεόραση ή στα βιντεο-παιχνίδια, ο οργανισμός Epilepsy Action συστήνει:

• Τα παιδιά θα πρέπει να κάθονται τουλάχιστον 60 εκατοστά μακριά από την οθόνη και πάντα σε ένα δωμάτιο με αρκετό φωτισμό.
• Η λαμπρότητα της οθόνης θα πρέπει να ρυθμίζεται στο ελάχιστο δυνατό επίπεδο
• Να μην επιτρέπετε στα παιδιά σας να παίζουν κάποιο ηλεκτρονικό παιχνίδι όταν είναι άρρωστα ή κουρασμένα
• Αν για κάποιο λόγο το παιδί θα πρέπει να πλησιάσει την οθόνη, τότε να κλείνει το ένα μάτι του. Αν το ένα μάτι είναι κλειστό, τότε οι περισσότεροι άνθρωποι δεν παρουσιάζουνε ευαισθησία στα φώτα της οθόνης.

Συμβουλές για να «νικήσετε» την τηλεόραση

1. Ακόμα και αν γυρίζετε κουρασμένοι από τη δουλειά σας το απόγευμα, φροντίστε να βγείτε με τα παιδιά σας μια βόλτα για να περπατήσετε ή να παίξετε σε κάποιο πάρκο. Εκτός από τα παιδιά σας, θα ωφεληθείτε και εσείς.
2. Υιοθετήστε κάποιο χόμπι μαζί με τα παιδιά σας. Ξεκινήστε μαθήματα ζωγραφικής, ή τένις. Και αν εσείς δεν προλαβαίνετε, κανονίστε με τους γονείς των φίλων του παιδιού σας να τα γράψετε μαζί σε κάποιο άθλημα ή κάτι άλλο που τα ίδια τα παιδιά θα ενδιαφέρει.
3. Όταν γυρίζετε σπίτι από τη δουλειά, μην ασχολείστε μόνο με τις δουλειές του σπιτιού και σίγουρα μην καθηλώνεστε μπροστά στην τηλεόραση γιατί σας «ξεκουράζει». Αφιερώστε λίγο χρόνο για να συζητήσετε με τα παιδιά σας για οτιδήποτε τα απασχολεί, για ότι έγινε στη διάρκεια της ημέρας κτλ.
4. Προσπαθήστε να είστε ενημερωμένοι σχετικά με τα προγράμματα που παρακολουθεί το παιδί σας στην τηλεόραση. Αν το παιδί σας είναι μικρό και ανακαλύψετε ότι βλέπει κάτι που δεν είναι κατάλληλο για την ηλικία του ή που εσείς για κάποιο λόγο δεν εγκρίνετε, θα είναι εύκολο να του αποσπάσετε την προσοχή σε κάτι άλλο. Αν όμως το παιδί σας είναι μεγαλύτερο, τότε θα πρέπει να δημιουργήσετε κάποιους απαραβίαστους κανόνες σχετικά με τις ώρες που του επιτρέπετε να βλέπει τηλεόραση και τα προγράμματα που μπορεί να παρακολουθεί.
5. Παρακολουθείστε τηλεόραση μαζί με τα παιδιά σας και αν τύχει να δείτε κάποιο πρόγραμμα με θέματα βίας ή σεξουαλικότητας, συζητήστε τα μαζί τους. Ρωτήστε τα να σας πουν τη γνώμη τους γι αυτό που είδατε, αν το θεωρούν σωστό λάθος και αν τους κάνει να νιώθουν ίσως άβολα και γιατί.
6. Τα παιδιά μαθαίνουν πράγματα από την τηλεόραση αλλά κυρίως μαθαίνουν από τους γονείς τους και άλλα πρόσωπα που τα έχουν ως πρότυπο. Λειτουργήστε σαν ένα φίλτρο σχετικά με τον τρόπο που το παιδί σας ερμηνεύει όσα βλέπει στην τηλεόραση. Βοηθήστε το να καταλάβει αυτό που βλέπει μέσα στο σωστό περιεχόμενο παρά να του το απαγορεύσετε χωρίς καμία εξήγηση.

Αν παρά τις προσπάθειές σας δεν καταφέρνετε να απομακρύνετε τα παιδιά σας από την οθόνη της τηλεόρασης, τότε ίσως είναι καιρός ή να την μετατρέψετε σε …γλάστρα ή τουλάχιστον να την «χαλάσετε» έστω για κάποιο χρονικό διάστημα.